Lúc đêm đã về khuya, hành giả thường hay miên man suy nghĩ về cách thức mà những giáo huấn từ cách đây hàng ngàn năm, trải qua biết bao biến cố lịch sử, mà đến nay vẫn giữ được sự thuần khiết để hậu thế tiếp cận. Đôi khi chúng ta thường lầm tưởng "Kho Tàng Pháp Bảo" phải là một thực thể đồ sộ, như một thư viện đồ sộ lưu giữ những bản kinh viết tay quý hiếm hoặc những định dạng số hóa của công nghệ ngày nay. Kỳ thực, trong thâm tâm tôi, nó giống như một điểm tựa vững chắc. Một thực thể giúp tâm thức không bị cuốn phăng đi theo mấy cái trào lưu hay những cách giải thích "tiện lợi" của thời đại bây giờ.
Hành giả tự vấn, nếu giả sử không tồn tại kho tàng kinh điển ấy —thiếu vắng Tam Tạng Pāḷi cùng hệ thống Chú giải, Phụ chú giải mà các bậc Tổ sư đã khổ công bảo tồn— thì có lẽ Phật giáo ngày nay đã trở thành một dạng triết học tâm linh hỗn tạp. Người ta hay có xu hướng muốn làm cho mọi thứ trở nên "dễ thở" hơn, phù hợp với lối sống nhanh bây giờ, nhưng chính cái sự "đơn giản hóa" đó đôi khi lại làm mất đi cái chất thật của Chánh Pháp. Giáo pháp chân chính không tiêu vong trong một sớm một chiều. Thay vào đó, nó sẽ nhạt nhòa và suy yếu dần theo thời gian, tới mức chúng ta không còn nhận diện được tôn chỉ nguyên sơ là gì.
Trong khi xem xét các trang kinh văn, tôi chợt thấy e sợ trước trọng trách "duy trì" di sản. Không phải giữ sách trên kệ cho sạch bụi, mà chính là duy trì các tiêu chuẩn đạo đức ấy sống động trong nội tâm. Pháp Bảo thực chất là một cây thước đo mực thước. Khi mình nghe một quan điểm mới, hay một cách tu tập "lạ", mình có cái để đối chiếu. Nếu không có hệ thống chuẩn mực đó, chúng ta dễ dàng bị cảm xúc riêng tư dẫn dắt hay bị sa lầy vào những kinh nghiệm tạm bợ. Tu tập theo cảm tính thì việc đi chệch hướng là điều website khó tránh khỏi, cái này mình đã nếm trải không ít lần rồi.
Thật đặc biệt khi biết rằng kho tàng Pháp Bảo này không chỉ dành riêng cho chư Tăng. Là một người cư sĩ, đôi lúc tôi cũng cảm nhận được trách nhiệm của mình đối với giáo pháp. Không phải là đi giảng dạy gì cho ai, mà chính là học hành nghiêm túc, thấu hiểu tường tận để tránh làm sai lạc chân lý vốn có. Dường như khi không được đem ra sử dụng, Pháp Bảo chỉ là một mớ giấy mực im lìm, là mớ giấy mực nằm im lìm. Chỉ khi ta đem Pháp bảo ra để quán chiếu từng cử chỉ, lời nói hay những lúc tâm mình nổi sóng, thì lúc đó Pháp Bảo mới thực sự "vận hành".
Chiêm nghiệm về quá trình các bậc tiền bối kiên trì đọc tụng, chép kinh bằng tay, rồi đối soát từng câu chữ để lưu truyền cho hậu thế, tôi thấy bản thân còn quá lười nhác. Mình có mọi thứ trong tầm tay, chỉ cần một cái chạm trên điện thoại là có đủ kinh sách, nhưng cái sự "có sẵn" đó đôi khi lại làm mình hời hợt. Gìn giữ giáo pháp nghe có vẻ vĩ đại, nhưng thực chất nó khởi đầu từ việc ta nhẫn nại ngồi xuống, nghiền ngẫm một đoạn kinh văn thật kỹ, rồi tự vấn về nếp sống của bản thân. Chẳng cần những điều phô diễn, chỉ cần sự thành thật với bản thân là điều cốt yếu.
Bên ngoài thật lặng yên, chắc đã đến lúc tôi phải dừng lại những suy nghĩ miên man này. Giáo pháp chân thực vẫn luôn hiện hữu, bất biến với thời gian, chỉ là do chúng ta mải mê tìm kiếm những điều xa vời mà bỏ quên nền tảng thiết thực ngay tại đây. Có lẽ chính sự im ắng tuyệt đối này lại là lúc Pháp bảo dễ dàng lan tỏa vào nội tâm nhất.